O co chodzi z tą całą Haką?

Skąd ta popularność?

Cały świat dowiedział się o Hace dzięki drużynie All Black, czyli Nowozelandzkiej reprezentacji rugby. Zawodnicy przed każdym meczem prezentują przeciwnikom swój rytualny taniec. To dla nich ważna tradycja i bardzo o nią dbają. Dzięki rugbystom Haka zaczęła podbijać serca internautów.


Niestety w przykrych okolicznościach Haka zyskała największą popularność. Stało się to za sprawą pogrzebu jednego z zawodników. Jonah Lomu był gwiazdą tego sportu i jednym z najbardziej rozpoznawalnych rugbystów na świecie, zmarł w wieku 40 lat z powodu niewydolności nerek. Jego koledzy z drużyny jak i fani pożegnali go emocjonalnym tańcem Haka.

Skąd wziął się ten taniec?

Haka jest tradycyjnym, rytualnym tańcem Maorysów – autochtonicznych mieszkańców wysp na wschodzie Oceanu Spokojnego. Kojarzy się ich głównie z wyspami Nowej Zelandii, które to upodobali sobie na miejsce zamieszkania już wieki temu. Badacze zwracają uwagę na fakt, iż Maorysi byli niezwykle utalentowani artystycznie! Wyrażało się to głównie w rzeźbach i w tatuażach, którymi chętnie zdobili swoje ciała.

Nowa Zelandia została w XIX w. podbita przez Brytyjczyków i lokalne tradycje zaczęły słabnąć oddając miejsce europejskiemu stylowi życia. Haka przetrwała! Co więcej, Haka ka mate prezentowana często przez rugbystów powstała właśnie w tamtym okresie.

Czym jest Haka?

Haka to taniec mający wyrażać pewne emocje, z tą nazwą na całym świecie najbardziej kojarzona jest jej wojenna odmiana, czyli „Haka peruperu”, która ma pokazać siłę i wolę zwycięstwa Maorysów, jednocześnie strasząc przeciwników i osłabiając ich morale. Istnieją też inne odmiany, np.: Haka powitalna, opisująca, czy Haka poi (dziękczynna). To właśnie Haka poi jest najpopularniejsza i pewnie spotkaliście się z nią nie raz! Jest to taniec połączony z żonglowaniem kulistymi przedmiotami na sznurku (ew. łańcuchu), a wielką popularność zdobył w formie „fireshow”, z którym od czasu do czasu można spotkać się chyba w każdym większym mieście na świecie.

Tekst Haka ka mate

Haka to nie dzikie krzyki (jak na pierwszy rzut ucha mogłoby się wydawać), każda haka ma swoje słowa, poniżej tekst „ka mate” – czyli tej najbardziej znanej haki wojennej:


To właśnie tymi słowami Maorysi zagrzewają się do walki. Należy się jednak kilka wyjaśnień. „Kudłaty człowiek”, czy też „Przerażający człowiek” to dla Maorysów wzbudzający obrzydzenie najeźdźca, sami nowozelandzcy autochtoni są z natury bardzo słabo owłosieni. „Który może spowodować wschód słońca”, czyli ten, który może spowodować nastanie nowych dziejów przez podbój.

Tekst tej Haki powstał w trakcie wojen z lat 1845-1879. Wódz Maorysów – Ngāti Toa – po długiej i samotnej ucieczce został pojmany przez wroga. Wiedział, że czeka go śmierć, jednak mocno wierzył w to, że przeżyje – 1 i 2 wers. Wrogi wódz był odrażający i posiadał przeważającą siłę militarną – 3 i 4 wers. 5 i 6 wers to opis ucieczki, w siódmym natomiast mamy potwierdzenie, że ucieczka się udała. Końcowe „Hi!” to tylko zawołanie bez konkretnego znaczenia, mniej więcej jak nasze „Hej!”.

Co najważniejsze jest w tańcu?

Jest kilka kluczowych prawideł. Przede wszystkim większość Haki prezentuje się na ugiętych, rozstawionych szeroko nogach, ma to pokazywać siłę bojownika (czyli dosłownie wielkość jego jaj i ud). Kolejnym ważnym elementem jest wytrzeszczanie oczu i wyciąganie języka. Te miny mają przestraszyć wroga, im dalej wyciągnięty język i im większe oczy – tym lepiej. Następną ważną rzeczą jest głośne uderzanie dłońmi o uda, tors i ręką o rękę. Całości dopełnia osoba przyjmująca funkcję wodza, powinien on stać naprzeciw tańczących, bądź przemieszczać się dynamicznie między nimi. Często prowadzi też wymianę okrzyków z pozostałymi uczestnikami.

Co dalej?

To chyba najpiękniejsze w tym wszystkim. Haka nie jest tylko odgrzebaną starą ciekawostką, ona cały czas żyje i wciąż powstają nowe jej odmiany, nowe teksty, nowe układy taneczne. Nowozelandczycy po prostu kochają tę swoją Hakę! I nie przepuszczają okazji do podtrzymywania tej pięknej tradycji.

A tak zupełnie przy okazji dodam, że nasi milusińscy maoryscy wojownicy po wygranej bitwie lubili sobie swoich wrogów zjeść.

BONUS

Zapewne chodziło wam kiedyś po głowie, żeby nauczyć się tego jedynego w 100% męskiego tańca, ale za bardzo nie wiedzieliście jak i gdzie. Przejrzeliśmy za was kilkadziesiąt filmów na YT i znaleźliśmy jeden najbardziej przystępny, rozbudowany i jednocześnie kompletny kurs. Za pół godziny możecie otworzyć lokalną sekcję haka:

https://www.youtube.com/watch?v=ufTa0Oh65pM

https://www.youtube.com/watch?v=Lv3WinEJ91E

Źródła: 1, 2, 3, 4, 5, 6